Wie de twee volumes van Lars von Triers “Nymphomaniac” aansluitend in de bioscoop zag kan antwoorden op de vraag of zijn schandaalepos overeind blijft in de marathonzitversie. Zelfs zagen we ze uit elkaar gerukt met een hiaat van vier weken, en het verdict is helaas niet zo positief voor het tweede luik. Nochtans is er intrinsiek niet zoveel verschil tussen de eerste twee en de laatste twee uur. von Trier weet alweer in gelijke mate te fascineren, intrigeren en irriteren, al lijkt het vet toch wat van de soep. Niet in het minst omdat na verloop van tijd de kritische “much ado about nothing”-duivel de kop opsteekt. Op het eerste zicht toch: het kan ook zijn dat von Trier zijn levensbeschouwingen in iets teveel dubbele bodems heeft gewikkeld waarvan de relevantie stilletjes ons Filmfreakhuis voorbij is gereden.

Even recapituleren: op 1 januari ging het eerste deel van Lars von Triers zoveelste schandaalprent in première in ons land. Al klinkt epos dit keer beter: door von Trier zelf aangekondigd als pornofilm, door de verdeler in twee delen van twee uur geknipt, en von Trier zelf die later dit jaar nog een ongecensureerde versie van vijf uur en een half op de mensheid zal loslaten. Heilige huisjes zouden niet worden ontzien. In “Volume 1” bleek het uiteindelijk nogal mee te vallen. Wat we te zien kregen was een uiteraard stoute, maar tegelijkertijd speelse – en bij vlagen zelfs tedere – extrapolatie over seksueel genot in al zijn varianten. In wezen toonde von Trier het seksuele ontwaken van een jonge vrouw, ingebed in een pseudofilosofische omkadering. En de seks-/pornostorm bleek vooral te gedijen in een glas water: geen enkele van de professionele acteurs had echt seks, alles werd gesimuleerd met valse genitaliën of digitale inlassingen van pornoacteurs. Indien er op die twee uur tijd hoop en al een kwartier bloot te zien, was het al veel. Gelukkig bleek “Nymphomaniac Vol. 1” dat bloot niet nodig te hebben om te scoren, en von Trier trapte het biosjaar 2014 op sardonische arthousemanier af.

Deel twee is ietwat andere koek. Op zich meer van hetzelfde, maar toch minder uitgebalanceerd. Nymfomane Joe (enkel in het begin nog vertolkt door debutante Stacy Martin, daarna uitsluitend door Charlotte Gainsbourg) vertelt nog steeds haar levensverhaal aan haar 'redder' Seligman (Stellan Skarsgard) en ontbloot ditmaal een wel heel zwarte ziel. Hoofdbrok is het hoofdstuk “The Eastern And The Western Church (The Silent Duck)”. Daarin vertelt Joe hoe ze gedurende een tijd niet van haar seksualiteit kon genieten. Jerôme (Shia LeBoeuf) kan haar niet langer bevredigen, en de geboorte van haar – ongepland – kind maakte de relatie er niet makkelijker op. Jerôme geeft haar de toestemming om met andere mannen naar bed te gaan, en drijft zo een definitieve wig in hun relatie. Joes zoektocht naar de ultieme seksuele kick brengt haar vervolgens in gevaarlijke wateren: ze verkiest sm-sessies boven het welzijn van haar eigen kind dat uiteindelijk in een pleeggezin terechtkomt, laat zich voor de kar spannen van een schimmige schuldvereffenaar (Willem Dafoe), wordt verliefd op een jong meisje (Mia Goth) waarin ze zichzelf herkent en weet uiteindelijk de confrontatie met haar verleden niet te ontlopen.

“Volume 2” is opvallend donkerder – en smeriger – dan “Volume 1”, en daardoor minder makkelijk te plaatsen. Niet dat von Trier de humor uit het oog verliest: hilariteit is troef tijdens de geaborteerde negersandwich. Groen lachen kan dan weer tijdens de bewust afstandelijk en lelijk gefilmde passage met Jamie Bell als gestoorde geweld-/seksfreak. Toch schort er iets aan het ritme en vooral aan de urgentie: hoe grotesker het scenario wordt (zeker naar het einde toe), hoe moeilijker het blijkt om alle krochten en bochten zonder slag of stoot te aanvaarden. Meteen de reden dat de duistere climax met Michael Pas in een sleutelrol niet de mokerslag is die het zou moeten zijn.

Het is uiteraard niet de eerste keer dat von Trier verdwaalt in zijn eigen ondoordringbaar universum (let trouwens op de wel heel opzichtige knipoog naar “Antichrist”), en ergens is het logisch dat hij binnen de contouren van vier uur provocerende cinema zowel hoogtes als laagtes bereikt. De meest controversiële passage is uiteraard die waarin von Trier pedofilie probeert goed te praten of het toch minstens binnen een aanvaardbaar kader probeert te plaatsen. Er zijn er al voor minder op de brandstapel terechtgekomen. Hoe dan ook, wie houdt van hyperventilerende arthousecinema en/of van stoute Lars, weet alvast (opnieuw) waarheen. Laat maar komen, die polemiek.