Nightmare Alley anno 2021 laat zich zowel bekijken als een remake van Edmund Gouldings gelijknamige noirthriller uit 1947 en als nieuwe versie van William Lindsay Greshams gelijknamige roman uit 1946. Ofwel als niets van dat alles: ook wie niet wil of kan vergelijken zit goed met dit zwartgallig thrillerdrama dat met Bradley Cooper, Cate Blanchett, Toni Collette, Willem Dafoe, Richard Jenkins, Rooney Mara, Ron Perlman, Mary Steenburgen en David Strathairn een hoogst appetijtelijke cast bij elkaar wist te harken. Alleen voor die namenrondedans al: allez hop, naar de cinema … pronto.

Vergelijkingsgewijs houdt het trouwens meer steek om het te zien als een nieuwe verfilming van het boek, daar Guillermo Del Toro het originele einde integraal overneemt. In de versie van 1947 werd dat verzacht onder invloed van commercieel denkende studiohoofden die ook zwaar rekening hielden met de toen op de loer liggende censuurcommissie.

Aan de plot en het tijdvak werd niets veranderd: eind jaren dertig, begin jaren veertig – ‘die knakker die op Chaplin lijkt is zopas Polen binnengevallen’ – strandt de mysterieuze zwerver Stanton Carlisle (Cooper) – die afgaand op de openingsscène nogal wat mentale bagage meesleept – tijdens een stortvloednacht op een kermis. Of liever op een freakshow. Met sterke mannen, kleine mannen, waarzeggers, mensdieren, spinnenvrouwen, slangenmensen, zwaardenslikkers, foetussen op sterk water en andere elektriciteitsabsorberende publiekslokkers. Stanton vindt er zowaar een nieuwe thuis en bekwaamt zich in de edele kunst van het waarzeggen en mentalisme. Het is te zeggen: hij leert de trucjes waarmee hij nietsvermoedende slachtoffers in de luren kan leggen, want al dat gedachtenlezen en zo … allemaal bedrog, net als de meeste dromen. Uiteindelijk besluit Stanton om samen met de frêle Molly (Mara) zijn geluk te beproeven als gerespecteerd theater- en loungebarwaarzegger in de grootstad waar hij gedreven door hebzucht in troebele wateren terechtkomt. Of vindt hij op het juiste moment toch nog de Simon & Garfunkel-brug?

Del Toro zoekt de gruwel dit keer niet in het paranormale, in monsters of in fabelwezens maar in menselijk gedrag, symbolisch ingebed in een waaier van zowel lichamelijke als geestelijke atrociteiten. Mensen die een handicap uitbuiten om te overleven of die een handicap fingeren om er munt uit te slaan. Mensen die het verdriet van anderen uitbuiten om zichzelf te verrijken, of die geliefden aan de kant schuiven uit eigenbelang. Del Toro verfilmt het niet als een kamerdrama maar als een in exorbitante decors aangeklede barokke nachtmerrieboulevard. Zowel de aankleding van de kermisgronden als van Blanchetts niet zo nederig stulpje zijn pupilverwijdend mooi. Tegelijkertijd kan je de vraag stellen of een speelduur van twee uur en een half wel nodig is. Uiteraard kon dit verhaal korter worden verteld, maar langs de andere kant is het mooi om te zien hoe een cineast rustig de tijd neemt om je zijn film te laten voelen door de karakters uitgebreid te laten ademen en vibreren. Vade retro swipevingersatanas.

Somptueuze oogsnoep dus, deze Nightmare Alley, maar in de eerste plaats toch een verhalend karakterstuk waarin het verdorven hoofdpersonage zowel naar sympathie als antipathie hengelt – en ironisch genoeg uiteindelijk nog niet eens de grootste hufter op het speelveld blijkt te zijn.